CÁC LOẠI SỐT THƯỜNG GẶP Ở TRẺ VÀ HƯỚNG DẪN CÁCH HẠ SỐT NHANH

Hầu như đứa trẻ nào cũng trải qua vài cơn sốt trong những năm đầu đời. Tình trạng này đặc biệt khiến bố mẹ lo lắng. Vậy loại sốt nào thường gặp ở trẻ, nguyên nhân là gì? Cần làm gì để con hạ sốt nhanh chóng? Cha mẹ hãy tham khảo ngay thông tin dưới đây để hiểu đúng về sốt ở trẻ nhé!

I. Sốt là gì?

Sốt nghĩa là nhiệt độ cơ thể cao hơn mức bình thường, thường là từ 38 độ trở lên. Tuy nhiên, việc đo nhiệt độ cơ thể ở những điểm khác nhau sẽ cho ra những kết quả khác nhau, có những chỗ không phản ánh đúng nhiệt độ cơ thể trẻ lúc đó mà cần cộng thêm.

Vì vậy, trẻ được cho là bị sốt nếu:

• Nhiệt độ bên trong hậu môn cao hơn 38oC
  
• Nhiệt độ ở miệng cao hơn 37.8oC
  
• Nhiệt độ ở nách cao hơn 37oC
  
• Nhiệt độ ở tai cao hơn 38oC
  

Với những bé dưới 3 tháng tuổi thì đo hậu môn là chuẩn xác nhất còn với bé trên 3 tháng tuổi thì bố mẹ nên đo ở tai.

II. Nhận biết các kiểu sốt thường gặp ở trẻ

1. Sốt mọc răng

Một trong các loại sốt ở trẻ em bố mẹ chắc chắn sẽ gặp chính là sốt mọc răng. Trong những tháng năm đầu đời, trẻ bắt đầu mọc răng sữa từ 4 đến 7 tháng tuổi và hoàn thiện hàm răng sữa này đến khoảng 3 tuổi. Theo các bác sĩ, răng sữa có vai trò quan trọng giúp định hướng răng chính sau này.

Nguyên nhân: Khi răng sữa nhú lên, nhiệt độ cơ thể bé thường tăng nhẹ. Điều này là do tình trạng viêm nướu ở trẻ. Nướu của bé sẽ có hiện tượng sưng tấy và đau nhức đến vài ngày.

Từ 3-5 ngày trước khi răng sữa nhú ra khỏi nướu, trẻ sẽ có các triệu chứng như:

• Bé bị chảy nước bọt nhiều hơn bình thường. Miệng hay chóp chép, nhai trong vô thức.
  
• Bé thường đưa tay, vạt áo, hay bất cứ thứ gì vào miệng cắn.
  
• Trẻ biếng bú, biếng ăn, hay quấy khóc, ít ngủ, luôn tỏ ra cau có, khó chịu. Một số trường hợp, bé có thể bị ho hoặc phát ban.
  
• Khi vệ sinh răng miệng cho bé, ba mẹ sẽ thấy nướu bị sưng đỏ, răng sữa đang nhú lên, và nhiều khi nướu bị nứt ra.
  
• Cơ thể yếu đi dẫn đến rối loạn tiêu hóa, biểu hiện là bé đi ngoài phân nhão hoặc bị tiêu chảy.
  
• Trẻ sụt cân
  

Khi đã xác định được là bé sốt do mọc răng, ba mẹ có thể xử lý ở nhà. Tuy nhiên nếu bé sốt cao trên 39 độ, có hiện tượng nôn mửa, co giật, ba mẹ nên lập tức cho bé gặp bác sĩ. Ba mẹ có thể tham khảo một số cách sau đây để xoa dịu cơn đau của bé:

• Dùng nước ấm lau người cho bé.
  
• Luôn giữ vệ sinh răng miệng: Cho bé uống nước lọc sau khi ăn, dùng khăn mềm/ gạc thấm nước ấm hoặc nước muối sinh lý để lau miệng cho bé.
  
• Không để bé tiếp xúc với những đồ chơi sắc, có góc cạnh hoặc đồ vật cứng.
  
• Mẹ nên cho bé bú nhiều hơn hoặc uống thêm nước lọc để bé không bị mất nước.
  
• Có thể dùng thuốc giảm đau, hạ sốt để giúp hạ sốt cho trẻ, nhưng phải dưới sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa
  
• Cắt chuối thành lát mỏng, để ngăn mát vài phút rồi cho bé ăn để xoa dịu vùng lợi, giảm sưng, giảm đau.
  

2. Sốt siêu vi

Thời điểm giao mùa, hay nhiệt độ môi trường thay đổi đột ngột là lúc trẻ rất dễ nhiễm các loại virus gây sốt siêu vi, điển hình có thể kể đến như: Rhinovirus, Adenovirus, Enterovirus hay virus cúm.

Sốt siêu vi có triệu chứng khá giống với các loại sốt ở trẻ em thông thường, như:

• Mệt mỏi, đau nhức rồi tiến tới sốt
  
• Nhiệt độ cơ thể bé có tăng lên đến 40°C, tần suất liên tục hoặc ngắt quãng.
  
• Ngoài ra, bé có thể có các biểu hiện kèm theo như: viêm đỏ hầu họng, chảy nước mũi, nghẹt mũi, ho, đỏ mắt và có thể nổi cả ban ở da.
  
• Một số trường hợp, sốt siêu vi có thể diễn tiến nặng lên như: sốt cao từng cơn, co giật, rơi vào trạng thái hôn mê, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của trẻ.
  

Việc phân biệt sốt siêu vi với sốt thường ở trẻ là rất khó khăn, tuy nhiên khi bé có các biểu hiện nghiêm trọng hơn như: ớn lạnh, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng,... ba mẹ nên đưa bé đến khám các bác sĩ chuyên khoa để có những chẩn đoán chính xác, cũng như phương pháp chữa trị kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe sau này của bé.

3. Sốt cảm lạnh

Trong các loại sốt ở trẻ em, sốt cảm lạnh thường xảy ra vào mùa lạnh, thời gian từ tháng 10 -12 trong năm. Thông thường, sốt cảm lạnh là biểu hiện của bệnh viêm đường hô hấp trên do virus gây ra. Trẻ rất dễ bị sốt cảm lạnh, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi.

Khi bị cảm, đầu tiên bé thường có những triệu chứng như đau rát họng, hắt hơi, sổ mũi. Sau đó là ho, sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu, đau nhức cơ và biếng ăn. Nếu để ý quan sát, ba mẹ cũng sẽ thấy nước mũi của bé đặc quánh lại và có màu vàng hoặc xanh.

Khi bị sốt cảm lạnh, bé thường phải mất cả tuần để hồi phục. Trong thời gian này mẹ nên kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý với những biện pháp cần thiết để giúp bé mau khỏe hơn.

• Chế độ dinh dưỡng đầy đủ giúp trẻ có sức đề kháng tốt vượt qua bệnh: ba mẹ nên cho bé ăn các thức ăn nhạt, mềm, dễ tiêu, ăn chín uống sôi, chú ý bổ sung các loại rau xanh và hoa quả giàu Vitamin.
  
• Cho trẻ uống nhiều nước, nước ấm: giúp làm loãng dịch tiết đường hô hấp, từ đó giúp trẻ ho dễ dàng hơn.
  
• Nhỏ rửa mũi, thông thoáng mũi: giúp con bú dễ hơn, ít bị nôn hơn.
  

4. Sốt cảm cúm

Một trong các loại sốt ở trẻ em phổ biến hiện nay là sốt cảm cúm. Đây là một bệnh truyền nhiễm, do virus cúm gây ra. Bệnh cúm thường bị nhầm với cảm lạnh thông thường nhưng các triệu chứng của bệnh này sẽ nghiêm trọng hơn.

Khoảng hai ngày sau khi cơ thể bé bị virus cúm xâm nhập, bé bắt đầu có các triệu chứng như: những cơn sốt bắt đầu xuất hiện, có cảm giác ớn lạnh, đau nhức, chóng mặt, ăn không ngon, ho, đau họng, chảy nước mũi, buồn nôn, đau tai và có thể bị tiêu chảy.

Phần lớn trẻ có sức đề kháng tốt, có thể tự khỏi bệnh cúm, hết sốt sau khoảng 5 ngày và tình trạng ho, mệt mỏi sẽ tự biến mất sau 1-2 tuần. Tuy nhiên, một số ít có thể dẫn đến biến chứng, gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.

Vì vậy, ba mẹ cũng cần lưu lý các biện pháp sau đây để phòng ngừa sốt do cúm ở trẻ em:

• Tiêm chủng: Tiêm phòng cúm cho trẻ từ 6 tháng tuổi, lưu ý nhớ cho trẻ tiêm nhắc cúm hằng năm.
  
• Giữ vệ sinh răng miệng, chân tay cho bé.
  
• Tránh cho trẻ chạm vào các vật dụng công cộng, hạn chế trẻ chơi chung đồ chơi, hay tiếp xúc với những người bị cúm
  
• Bổ sung những thực phẩm nhằm tăng sức đề kháng cho trẻ: thịt bò, cá, các loại rau xanh, hoa quả giàu vitamin & khoáng chất,...
  
• Giữ ấm cho trẻ mỗi khi trời chuyển lạnh.
  

5. Sốt do vi khuẩn

Khi bị sốt do vi khuẩn, bé thường có các triệu chứng như nhiệt độ cơ thể tăng cao, nhịp thở tăng, môi khô, mắt trũng khi có dấu hiệu mất nước, ớn lạnh, rét run và các dấu hiệu đặc trưng khác của bệnh nhiễm khuẩn đang mắc phải.

Nếu là sốt do vi khuẩn thì trẻ không thể tự khỏi mà cần phải đến dùng thuốc kháng sinh đặc trị do bác sĩ kê đơn. Một điều lưu ý quan trọng là sốt do nhiễm vi khuẩn nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời thì có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm cho trẻ, thậm chí là tử vong. Do đó, ba mẹ nên cho trẻ đến gặp các bác sĩ chuyên khoa nhi để thăm khám và điều trị phù hợp.

6. Sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một trong các loại sốt ở trẻ em có tỉ lệ tử vong cao. Loại sốt này có biểu hiện và diễn biến hết sức phức tạp. Ở giai đoạn đầu trẻ thường có những triệu chứng như sốt cao đột ngột, liên tục, trẻ quấy khóc hoặc than vãn mệt mỏi. Ba mẹ có thể quan sát thấy chấm xuất huyết dưới da, trẻ có thể bị chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

Sau đó khoảng 3-7 ngày, bệnh sẽ đến giai đoạn nghiêm trọng. Tình trạng sốt có thể thuyên giảm, tuy nhiên, trẻ bắt đầu bị thoát huyết tương, bụng bị chướng to. Đặc biệt, trẻ bị xuất huyết dưới da hoặc xuất hiện các mảng bầm tím, các nốt xuất huyết nằm rải rác hoặc tập trung ở cẳng chân, cánh tay, phần bụng, đùi và mạng sườn; xuất huyết ở niêm mạc như chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiểu ra máu.

Khi trẻ có biểu hiện sốt xuất huyết, ba mẹ cần lập tức cho bé gặp các bác sĩ để chẩn đoán và đưa ra phương pháp chữa trị. Sau đó, ba mẹ có thể điều trị cho bé tại nhà theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp với chế độ dinh dưỡng hợp lý. Ba mẹ nên cho bé uống nhiều nước và để bé nghỉ ngơi, hạn chế vận động.

III. Hướng dẫn cách hạ sốt nhanh cho con an toàn, hiệu quả

Khi trẻ bị sốt, bố mẹ có thể áp dụng những cách hạ sốt nhanh cho trẻ tại nhà và theo dõi tình trạng sức khỏe của con trước khi đưa bé đi bệnh viện. Bởi một số cơn sốt có thể hạ nhanh nếu mẹ chăm sóc bé đúng cách:

1. Lau người bé bằng nước ấm

Một cách hạ sốt hiệu quả cho trẻ mọc răng, sau tiêm phòng hoặc viêm họng là lau mát cho bé bằng nước ấm theo từng bước. Đầu tiên, cởi hết quần áo của bé, dùng 5 chiếc khăn nhỏ nhúng vào nước ấm, vắt hơi ráo rồi đặt 2 bên nách và 2 bên háng trẻ. Chiếc khăn còn lại nhúng nước ấm lau khắp người trẻ. Nước ấm sẽ bốc hơi, làm giãn mạch máu giúp làm mát cơ thể.

Tiếp tục làm như vậy cho đến khi nhiệt độ của trẻ hạ xuống mức bình thường (37oC). Thông thường, nhiệt độ sẽ hạ trong khoảng 30 – 45 phút. Trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi khi sốt quá cao có thể dẫn đến co giật, bạn cần tích cực hạ sốt cho trẻ.

2. Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát cho trẻ

Khi sốt bé thường cảm thấy ớn lạnh. Nhiều bố mẹ thường lầm tưởng đắp thêm chăn và giữ ấm cho trẻ. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế khuyên rằng, ba mẹ cần mặc đồ rộng rãi, thoáng mát cho trẻ để cơ thể tỏa nhiệt nhanh, làm hạ sốt.

Trẻ sốt song vẫn vẫn chơi đùa linh hoạt, ăn tốt, uống đủ nước và đặc biệt bé đi tiêu, tiểu bình thường, ba mẹ không cần cho bé dùng thuốc. Cách hạ sốt tại nhà cho trẻ trong trường hợp này là bố mẹ cho trẻ mặc quần áo rộng thoáng để cơ thể tỏa bớt nhiệt giúp trẻ giảm sốt nhanh.

3. Chườm mát cho bé

Một kỹ thuật sơ cứu thường được sử dụng để hạ nhiệt độ cao là đặt túi lạnh dưới nách và ở vùng háng. Điều này được sử dụng trong trường hợp trẻ bị sốt vì các yếu tố bên ngoài, chẳng hạn như tập thể dục hoặc ở ngoài trời nắng trong thời gian dài.

4. Giữ nhiệt độ trong phòng vừa phải

Bố mẹ nên giữ nhiệt độ trong phòng con ở mức vừa phải, tức là không quá nóng cũng không quá lạnh. Tốt nhất hãy mở các cửa sổ và đặt một chiếc quạt ở chế độ quay để không khí lưu thông và làm thoáng mát không gian trong phòng, giúp bé có cảm giác dễ chịu và không bí bách.

5. Dùng thuốc hạ sốt đúng liều lượng

Trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi khi sốt quá cao có thể dẫn đến co giật, ba mẹ cần hạ sốt cho trẻ khi cần thiết. Nếu trẻ sốt trên 38,5 độ đo ở nách, cách hạ sốt nhanh cho trẻ là dùng thuốc hạ sốt. Một số loại thuốc có thể dùng là Paracetamol hoặc Acetaminophen. Tuy nhiên, bố mẹ nên lưu ý là liều lượng dùng cho độ tuổi và cân nặng trẻ là khác nhau.

Chỉ định liều dùng là từ 10 - 15mg/kg cân nặng cho mỗi lần uống. Thuốc có tác dụng hạ sốt sau 30 -60 phút uống. Mỗi ngày, trẻ không được dùng thuốc hạ sốt quá 5 lần và mỗi lần cách nhau ít nhất 4 tiếng. Ngoài ra, trẻ nhỏ thường khó uống thuốc nên ba mẹ có thể lựa chọn những dạng thuốc phù hợp như viên nhét hậu môn, dạng bột... Bên cạnh đó, miếng dán hạ sốt cũng là một giải pháp giúp con bớt khó chịu.

6. Cho bé uống nhiều nước và ăn thức ăn loãng

Trẻ bị sốt nên ăn gì? Khi bị sốt, cơ thể mệt mỏi nên trẻ thường biếng ăn. Bố mẹ nên cho trẻ ăn những loại thức ăn loãng như là cháo, súp, phở... nấu cùng các loại thịt, cá... để tăng thêm dưỡng chất. Món ăn cũng nên thêm các loại gia vị như gừng, tỏi, lá hành... để tăng hiệu quả chữa bệnh cho trẻ.

Ngoài ra, khi trẻ sốt sẽ bị mất nước. Vì vậy, bố mẹ nên cho trẻ uống càng nhiều nước càng tốt như: nước ép, nước dùng, súp, trà thảo mộc... Đặc biệt là các loại chế phẩm có chất điện giải như Pedialyte, hydrat hóa…

Hy vọng những cách hạ sốt cho trẻ nhanh và an toàn tại nhà trên đây có thể giúp bố mẹ áp dụng để giảm bớt sự khó chịu của con do sốt gây ra. Tuy nhiên lưu ý với những trường hợp bé sốt cao liên tục, mê man, đã uống thuốc hạ sốt nhưng thân nhiệt vẫn chưa hạ… cần ngay lập tức đưa bé đến bệnh viện để thăm khám, chẩn đoán và điều trị.